Kalendarium historii Zielonek

Kalendarium historii Zielonek

29 sie, 2011

 Kalendarium historii Zielonek zbiorcze opracowanie dziejów miejscowości.

  • 13 luty 1868 – powołanie szkoły w Zielonkach. Znalazła ona swą siedzibę w wybudowanym na ten cel  budynku. Mieszkali w nim nauczyciele, a w jednej  sali uczyły się dzieci.  Druga sala wynajmowana  była na Kapitule. W szkole uczyły p. Pelczarówna i p. Fischerówna.
  • 12 kwietnia 1850 – w Wiedniu zapada decyzja o budowie fortów Twierdzy Kraków
  • 1823 – wsie Garlica Duchowna i Wola Zachariaszowska zostają odłączone od parafii w Zielonkach i wchodzą w skład parafii w Korzkwi, (odłączenie nastąpiło na skutek wcielenia przez zaborców, w 1815 roku, terenów na północ od Krakowa do tzw. Królestwa Kongresowego, czyli do zaboru rosyjskiego).
  • 1636 – wzniesienie kapliczki na Rozdziałowskim, przez Andrzeja Pawlikowica – mieszczanina krakowskiego
  • 1616 – zakupienie dzwonu do zieloneckiego kościoła
  • 1728 – wykonanie posągów św. Joachima i Anny mieszczących się w ołtarzu głównym
  • 1587 – Austriacki arcyksiążę Maksymilian w czasie oblężenia Krakowa, wybiera na kwaterę plebanię w Zielonkach ( zostaje spalona część królewska wsi, zwana  Idzikowice, z dzisiejszym  Marszowcem i Rozdziałowskiem,   a jej mieszkańcy osiedlają się w kapitulnych Zielonkach)
  • 1581 – Zielonki zostały wydzierżawione magnackiej rodzinie Montelupich
  • 1533 – wykonanie gotycko-renesansowego tabernakulum ściennego w kościele (istnieje do dziś)
  • 1531 – zielonecka parafia została włączona w Akademicką kolegiatę św. Anny w Krakowie
  • 1520 – rozpoczęcie budowy murowanego kościoła (z połączenia cegły i kamienia)
  • 1325-27 Jan Długosz w swoim „Liber beneficiorum” pisze o drewnianym kościółku pokrytym gontem, na wzgórzu zwanym Kapitułą – parafia w Zielonkach liczy  w tym czasie 990 wiernych
  • 1260 – pow
    • 2010 – Jubileusz 750-lecia parafii Zielonki (wybito 100 pamiątkowych medali i monet z tej okazji oraz wmurowano pamiątkową tablicę w CIS  poświęconą przez ks. kard. Stanisława Dziwisza)
    • 25 maja 2011 roku zmarł  w Batowicach, Marek Nawara (ur. 18.04.1956 w Krakowie) – wybitny samorządowiec, wójt gminy Zielonki w latach 1990-1998, poseł na Sejm III kadencji (lata 1997-98),  marszałek województwa małopolskiego w latach 1998-2002 i ponownie w latach 2006 – 2010. Gmina Zielonki wiele mu zawdzięcza. To on w pierwszej i drugiej kadencji samorządu położył podwaliny pod jej rozwój.
  • 1870 -1873 – epidemia cholery na terenie całej parafii
  • 1878 – usamodzielnienie się parafii w Zielonkach od kolegiaty św. Anny w Krakowie, pierwszym proboszczem zostaje ks. Piotr Kwieciński (1878 – umiera w 1881)
  • 1881– proboszczem zostaje ks. Jan Michalik pochodzący z Chrzanowa  (umiera w 1911 r.)
  • 1884 -1886 – budowa Fortu nr 45  przez Austriaków na terenie wsi Zielonki
  • 1885 – epidemia odry. Na 60 dzieci, które zachorowały, umiera 50. Szkoła zostaje zamknięta na rok
  • 1885 – nadbudowa piętra nad starą zakrystią oraz wykonanie drewnianego stropu, zasłaniającego kamienne sklepienie kościoła i ozdobienie chóru
  • 1892 r. –  Andrzej i Franciszka Świnkowie fundują kapliczkę dziękczynną przy dzisiejszej ul. Krakowskie Przedmieście  (przy wjeździe na ul. Rzyczyska)
  • sierpień 1893 – powołanie Kółka Rolniczego w Zielonkach – list intencyjny
  • 1893 – powstaje we wsi Poczta
  • 1895 – powstanie Bractwa Trzeźwości w Zielonkach
  • 1895 – wybudowano z funduszów rady powiatowej krakowskiej most na rzece pod kościołem. Zawsze o nim marzyłem, mówiłem i prosiłem śp. Jana Orzechowskiego z Zielonek, aby kołatał o most na rzece pod kościołem zieloneckim. Brakiem funduszów zawsze tłumaczył się. Do budowy przystąpiono w pierwszych dniach czerwca. Całą budowę prowadził inżynier powiatowy, ja zaś wypłacałem materiał i wszystkich robotników. Budowę ukończono w wrześniu tego roku. Dnia 8 września w asystencji 6 kapłanów poświęciłem most i przemówiłem przy tej okazi. Przy tym akcie obecny był wiceprezes rady powiatowej wielmożny pan Franciszek Paszkowski, adwokat krajowy, właściciel Toń oraz kilku radców i urzędnicy rady powiatowej. Ks. J. Michalik
  • 7 maj1896 – wielki pożar, który strawił większą część Zielonek
  • 1897 – wójt Jan Orzechowski kupuje pompę ręczną, która do 1901 roku stoi u niego w gospodarstwie, daje on konie i wóz do każdego wyjazdu strażaków
  • 1897 – staraniem ks. Michalika oraz rodów Orzechowskich, Baranów, Prochali, Bińczyckich, Pietrzyków i Gajdów powstaje w Zielonkach Kółko Rolnicze
  • 7 maja 1899 r. poświęcono nowy dębowy krzyż, który umieszczony został około drogi prowadzącej do Toń w polu Antoniego Barana włościanina w Zielonkach. 
  • 1901 rok – powstanie Ochotniczej Straży Pożarnej
  • 1906 – budowa drewnianego  budynku Kółka Rolniczego i remizy Straży Pożarnej
  • 1908 – przeniesiono cmentarz parafialny poza mury kościoła.
  • 1910 – udział banderii w strojach regionalnych w odsłonięciu pomnika Wł. Jagiełły
  • 11 maj 1911 – powstanie Cegielni
  • 22 stycznia 1911 – powstanie kas Stefczyka
  • 1911 –  proboszczem zostaje ks. Konstanty Łabędź, ( opuszcza Zielonki w 1926 r. przenosząc się do Niepołomic)
  • 1912-1913 – budowa nowego budynku szkoły – posiada 4 izby szkolne i mieszkanie dla Kierownika
  • 1914 – z powodu działań wojennych rozebrano 1/3 część Zielonek – od domów Piotra Prochala i Kurzdyma aż do Podskala, (ewakuacja mieszkańców)
  • 1917 – Kierownikiem szkoły (dziś budynek posterunku policji) zostaje Jan Karkoszka
  • 1924 – wieś Górka Narodowa oddziela się do parafii w Zielonkach i wchodzi w skład parafii Dobrego Pasterza na Czerwonym Prądniku
  • 1926 – budowa nowego Domu Gminnego
  • 1926 – proboszczem zostaje ks. Jan Buda pochodzący z Bronowic ( umiera w 1943 r.)
  • 1927 – straż pożarna kupuje pierwszą na terenie powiatu motopompę
  • 6 czerwca 1927 – wybuch prochowni w Witkowicach pozrywał dachy, zniszczył szyby w promieniu 15 km, (1 os. zabita, ponad 500 rannych). Zniszczony zostaje XV wieczny witraż w Kościele Parafialnym w Zielonkach, w Zielonkach i okolicach zniszczonych zostaje ponad 50 % zabudowań. Duże zniszczenia nastąpiły również w Krakowie
  • 29 maja 1932 r. – pierwszy zjazd kół Związku Młodzieży Wiejskiej „Znicz” powiatu krakowskiego w ogrodzie domu Baranów w Zielonkach
  • 1932 – budowa murowanej sali gromadzkiej, w której siedzibę znalazła OSP Zielonki, mieszkania nauczycieli i sala ludowa. Pomiędzy Salą Gminną a budynkiem Domu Gminnego powstaje budynek Kółka Rolniczego
  • 1932 – został ustawiony wysoki betonowy krzyż na cmentarzu w Zielonkach, poświęcony ofiarom epidemii
  • marzec 1933 – wystawienie „Wesela” St. Wyspiańskiego
  • 1933-1934 – zostaje założona Spółka Wodna, której celem jest melioracja łąk i pól wsi Zielonki
  • 1 Sierpnia 1934 r. (do 1941 r.) – w powiecie krakowskim została stworzona Gromada Wiejska zwana Gminą Zielonki z siedzibą w Zielonkach; w skład tej gminy wchodzą następujące dotychczasowe gminy wiejskie: Bibice, Garlica Murowana, Giebułtów, Pękowice, Prądnik Biały, Tonie, Trojanowice, Witkowice, Zielonki (Dz.U. 1934 nr 64 poz. 535, Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 14 lipca 1934 r. o podziale powiatu krakowskiego w województwie krakowskiem na gminy wiejskie.)
  • 1936 – założenie w Zielonkach przez Matkę Paulę Tajber domu zakonnego Zgromadzenia Najświętszej Duszy Chrystusa Pana
  • 1937 – ogromna powódź niszczy duży obszar niżej położonej części wsi
  • 1941 – 1954 r. – likwidacja Gminy Zielonki i przeniesienie jej siedziby do miejscowości Węgrzce
  • 1943 – proboszczem zostaje ks. Adam Zięba ur. 1907 r. w Niegowici pod Gdowem ( umiera w 1979 r.)
  • 1943 – epidemia czerwonki, powstaje szpital polowy w szkole w Zielonkach
  • 23 grudnia 1943 – w Morawczynie ginie rozstrzelana przez Niemców Wiktoria Baranówna ( ur. 24.04.1910 r. c. Antoniego Barana, rolnika z Zielonek)
  • październik 1944 – do Zielonek przybywa duża grupa wysiedlonych po upadku powstania mieszkańców Warszawy
  • 1944 – śmierć w niemieckiej katowni na ul. Montelupich w Krakowie Agaty i Józefa Gwizdałów
  • maj 1945 – powstaje Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska” (pierwszym Prezesem jest Jan Krawczyk)
  • 1945 – po ogromnej powodzi, która zerwała drogę do Pękowic i zniszczyła Błonia, zostaje częściowo uregulowana rzeka Białucha
  • 1945 – 1948 – elektryfikacja całej wsi Zielonki
  • 7 lipca 1946 r. – wybudowano obok kościoła murowaną kapliczkę ku czci NMP (figura pochodzi z Bibic)
  • 1946 – powstanie Klubu Sportowego LKS Zieleńczanka
  • 1948 – zostaje wzniesiona kaplica MB Zwycięskiej  (7.07.1949 r.  przybywa do Zielonek ołtarz polowy  MB Zwycięskiej.)
  • 1950 – Jego Eminencja książę kard. Stefan Sapiecha, poświęca kaplicę MB Zwycięskiej (od tej chwili odpust ku jej czci jest obchodzony rokrocznie w dn. 26 sierpnia)
  • 1951 rok –  powstanie punktu medyczno – sanitarnego w prywatnym domu Wiktorii i Piotra Prochal
  • 1 luty 1951 – kierownikiem szkoły zostaje Antoni Żyła
  • 1954 – Gromadę Zielonki z siedzibą GRN w Zielonkach utworzono – jako jedną z 8 759 gromad na obszarze Polski – w powiecie krakowskim w woj. krakowskim, na mocy uchwały nr 22/IV/54 WRN w Krakowie z dnia 6 października 1954. W skład jednostki weszły obszary dotychczasowych gromad Zielonki, Garlica Murowana, Trojanowice i Pękowice ze zniesionej gminy Węgrzce w powiecie krakowskim oraz Garlica i Wola Zachariaszewska ze zniesionej gminy Michałowice w powiecie miechowskim. Dla gromady ustalono 27 członków gromadzkiej rady narodowej.
  • 1 listopad 1954 rok – powierzenie obowiązków Kierownika Biblioteki Gminnej w Węgrzcach z siedzibą w Zielonkach p. Antoniemu Żyle, który był równocześnie kierownikiem Szkoły Podstawowej w Zielonkach. Księgozbiór mieścił się na I piętrze budynku obecnego Urzędu Gminy
  • 1955 – biblioteka przenosi się do budynku szkoły
  • 1955 rok – punkt  medyczno – sanitarny przekształca się w Ośrodek Zdrowia i znajduje swoją nową siedzibę na parterze obecnego Urzędu Gminy (Kierownikiem- dr Feliks Grochowalski ur. 1906 r. we Lwowie)
  • 1956 – remont starej szkoły i poprawa jej fasady
  • 1958 – po ogromnej wichurze ulega zniszczeniu drewniana wieża nad remizą OSP, wielkim wysiłkiem strażaków, sołtysa i GRN zostaje odbudowana murowana wieża
  • 1959 – pierwsza linia autobusowa do Zielonek
  • 1959 – powstaje ruchome, objazdowe kino, obsługujące kilka wsi
  • 1960 – 1961 remont kapitalny budynku szkolnego
  • 1964 – założenie orkiestry dętej przez p. Zbigniewa Garstkę, organistę  parafii w Zielonkach
  • 1966 – siłami własnymi mieszkańców wsi powstaje droga do Bibic
  • 1966-68 – ks. Adam Zięba doprowadza do przybudowania nowego chóru z konstrukcją dzwonnicy na 3 dzwony, do zabytkowego kościoła
  • 1967 – powstaje Koło Gospodyń Wiejskich
  • 1966 – wielki huragan niszczy wiele domów i budynków gospodarczych, zrywa dach Cegielni i okalający ją ceglany mur
  • 1967 – rozpoczęto budowę w czynie społecznym drogi do Garlicy Murowanej
  • 1968 – remont młyna gromadzkiego na Rozdziałowskim
  • 1968 – wizytacja ks. kardynała Karola Wojtyły w Zielonkach
  • 1971 – zakupiono i zamontowano w zieloneckim kościele nowe 31- głosowe organy koncertowe
  • 1 stycznia 1973 rok – gmina Zielonki zaczyna funkcjonować w obecnym kształcie,  Uchwała Nr XVIII/92/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie krakowskim oraz ustalenia siedzib gminnych rad narodowych (Dz. Urz. WRN w Krakowie z 1972 r. Nr 18, Poz. 268)
  • 1973 rok – Ośrodek Zdrowia przenosi się do budynków Cegielni, tam pozostaje do dzisiaj ( kierownikiem – dr Adolf Kula)
  • 1977 – wernisaż prac Katarzyny Gawłowej w Muzeum Etnograficznym w Krakowie
  • 1979 – proboszczem zostaje ks. Antoni Dużyk, rozpoczął budowę nowej plebani  (pozostaje do 1981 r. potem objął probostwo w kościele św. Katarzyny w Krakowie)
  • 1981 – proboszczem zostaje ks. Szczepan Żmudka, sprowadza do kościoła obraz Jezusa Miłosiernego – dziś znajdującego się w bocznym ołtarzu – (pozostaje do 1984 r.)
  • 1982 – wieś Bibice odłącza się od parafii w Zielonkach (rozpoczynają budowę własnego kościoła która została zakończona w 1992 r.)
  • 1984 – proboszczem zostaje ks. Adam Lisik, pozostawia budowę nowej plebani w stanie surowym ( pozostaje do 1996 r.)
  • 19 kwietnia 1990 r. powstaje Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Zielonkach ( I Kierownik – p. Grażyna Hołda)
  • 15 czerwca 1990 r. – wójtem Gminy zostaje wybrany Marek Nawara
  • 1990 – przejęcie fortu nr 45 przez Gminę Zielonki
  • 1991 – Tonie (leżące w Krakowie) odłączają się od parafii w Zielonkach, rozpoczynają budowę własnego kościoła (która zakończyła się w 2006 r.)
  • 1992 – zakończono przebudowę budynku dawnej szkoły na Przedszkole
  • 1992 – na terenie Zielonek powstaje pierwsze osiedle domków szeregowych – osiedle Łokietka
  • 1992 – powstaje Samorządowy Ośrodek Kultury w Zielonkach (I kierownik p.  Danuta Sanetra)
  • 26 sierpnia 1996 – powstaje Gminny Zespół Ekonomiczno – Administracyjny Szkół w Zielonkach ( I kierownik – p. Bogusław Król)
  • 1996 – powstanie na nowo grupy kolędniczej Herody pod wodzą Wojciecha Karwata
  • 1996 – proboszczem zostaje ks. Kan. Andrzej Olszowski, przybył do Zielonek z Haucnowa, z jego inicjatywy przeprowadzono szereg remontów i modernizacji w kościele (posadzki, polichromii, organów, dachu), wykonano chodniki przy kościele i na cmentarzu i szereg innych
  • 1997 – otwarcie nowego budynku Szkoły Podstawowej w Zielonkach (obok kościoła)
  • 1997 – w Zielonkach powstają jedne z pierwszych gabinetów Lekarza Rodzinnego w Polsce
  • 1998 – wójt Marek Nawara zostaje Marszałkiem krakowskiego Sejmiku Wojewódzkiego i posłem na Sejm
  • 16 października 1998 r. w XX rocznicę pontyfikatu Jana Pawła II zostaje odsłonięty jego pomnik przy kościele (monument autorstwa prof. Bronisława Chromego) – poświęca go ks. kard. Franciszek Macharski
  • 1998 r.- wójtem Gminy Zielonki zostaje Bogusław Król
  • 1999 –  korzystając z dofinansowania Unii Europejskiej przekształcenie fortu nr 45  w hotel TWIERDZA
  • 1999 – odnowiono budynek starej szkoły dla potrzeb Policji.
  • wrzesień 1999 – oddanie do użytku nowego budynku szkoły
  • 1999 – 2000 – wprowadzenie nazw ulic w Zielonkach
  • 25.12.2000 r. – Witkowice (leżące w Krakowie) odłączają się od parafii Zielonki, rozpoczynają budowę własnego kościoła ( zakończona w 2007 r.)
  • 2001 rok – pielgrzymka Samorządowców Gminy Zielonki do Rzymu
  • 2001- oddanie do użytku Hali Sportowej mieszczącej się obok szkoły i kościoła (powstaje CKPiR , I dyrektorem – p. Grażyna Skotnicka)
  • 2002 – 2005 – urbanistyczne uporządkowanie centrum wsi, remont budynku Urzędu Gminy, wykonanie parkingu, wybudowanie pawilonów handlowych
  • 2005 – nadanie Zespołowi Szkół w Zielonkach imienia Jana Pawła II
  • kwiecień 2006 – powstanie Gminnego Zespołu Ludowego „Zieleńczanie”
  • czerwiec 2008 – oddanie do użytku Parku Wiejskiego
  • 1 styczeń 2009 r. –  ze struktur Centrum Kultury, Promocji i Rekreacji zostaje wydzielona Biblioteka Publiczna w Zielonkach, stając się niezależną instytucją kultury gminy Zielonki z siedzibą   w CIS ( I kierownikiem – p. Mariusz Zieliński)
  • maj 2009 – oddanie do użytku nowego budynku Centrum Integracji Społecznej i budynek Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej i Gminnego Zespołu Ekonomicznego i Administracyjnego Szkół
  • wrzesień 2009 – oddanie do użytku II segmentu szkoły dla potrzeb klas I-IIIi Przedszkola Samorządowego
  • 2010 – Jubileusz 750-lecia parafii Zielonki (wybito 100 pamiątkowych medali i monet z tej okazji oraz wmurowano pamiątkową tablicę w CIS  poświęconą przez ks. kard. Stanisława Dziwisza)
  • 25 maja 2011 roku zmarł  w Batowicach, Marek Nawara (ur. 18.04.1956 w Krakowie) – wybitny samorządowiec, wójt gminy Zielonki w latach 1990-1998, poseł na Sejm III kadencji (lata 1997-98),  marszałek województwa małopolskiego w latach 1998-2002 i ponownie w latach 2006 – 2010. Gmina Zielonki wiele mu zawdzięcza. To on w pierwszej i drugiej kadencji samorządu położył podwaliny pod jej rozwój.

Kalendarium zostało opracowane prze Bibliotekę Publiczną w Zielonkach, na potrzeby zorganizowania wystawy pt. „Gmina Zielonki” w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej w Krakowie, (marzec  – czerwiec,  2011 r.).

Redakcja pracownicy biblioteki:

Beata Pocha, Mariusz Zieliński, Joanna Rosa

 




Kategorie