Pierwotnie czas mierzono „po swojemu”, widziano następujące po sobie pory roku, jednak nie odmierzano precyzyjnie mijającego czasu. Podział roku na dwanaście miesięcy upowszechnił się w Polsce wraz z przyjęciem chrześcijaństwa. Jednak nazwy łacińskie nie przyjęły się na polskim gruncie, już z początkiem XVI wieku pojawiły się nazwy polskie, powstałe z przeobrażenia słów starosłowiańskich.
Styczeń – nazwa ta pochodzi od wyrażenia stykać się, ponieważ „stykają się wtedy ze sobą stary i nowy rok, a później jeden miesiąc z drugim” lub też od słowa stygnąć(ze względu na panujące wówczas mrozy – wszystko szybko stygło). Z początkiem roku sporządzano tyki, stąd też mogła się wywodzić inna ludowa nazwa tego miesiąca tyczeń.
Luty – wyraz luty w staropolszczyźnie, znaczył tyle co srogi, ostry (panują wtedy srogie mrozy). Inne ludowe nazwy tego miesiąca to: strąpacz, czyli ścinający mrozem, gromnicznik od obchodzonego 2 lutego święta Matki Boskiej Gromnicznej oraz mięsopustnik – od słowa mięsopust będącego końcem karnawału i zapowiadającego wielki post.
Marzec – pochodzi od słowa marznąć (zdarzają się w tym miesiącu częste przymrozki) lub też przeciwnie od wyrazu rozmarzać (rozmarza przyroda i zaczyna się wiosna). Inna nazwa tego miesiąca to brzezeń, ponieważ w tym czasie zielenią się brzozy.
Kwiecień – od kwitnących wówczas kwiatów i drzew. Inne ludowe nazwy to: dębieńoraz łudzikwiat lub łżykwiat, ponieważ uważano, że miesiąc ten „przedwcześnie wyłudza z ziemi kwiaty”.
Maj – wyraz ten ma łacińskie pochodzenie. Maius była boginią przyrody. Wyraz ten szybko się spolszczył, stąd słowo maić, czyli przyozdabiać kwiatami lub zielenią.
Czerwiec – pierwotnie mawiano czyrwiec lub czyrwień. Nazwa ta pochodzi od czerwia pszczelego, czyli larw pszczół, które w tym czasie się wylęgają lub też od czerwia – małego pająka o purpurowej barwie (która w tym okresie była najintensywniejsza) wykorzystywanego do barwienia tkanin na czerwono.
Lipiec – miesiąc ten nazywano tak od kwitnących wówczas lip. Inne nazwy to: lipień,lipnik, świętojański.
Sierpień – nazwa ta pochodzi od sierpa żniwnego. Inna forma to sirpień. Miesiąc ten nazywano także stojęczeń lub stojaczek (od czasownika stać, ponieważ przy żniwach pracowało się na stojąco).
Wrzesień – nazwa pochodzi od kwitnących w tym okresie wrzosów. Miesiąc ten nazywano również pajęcznikiem (od babiego lata) lub jesiennikiem (zaczynała się wtedy jesień).
Październik – nazwa ta wywodzi się od paździerzy, czyli odpadków z lnu i konopi, ponieważ w tym miesiącu powszechnie pracowano przy ich obróbce. Inne nazwy to: winnik (od winobrania), pościernik, kosień.
Listopad – nazwa pochodzi od spadających liści z drzew (dawniej mówiono list a nie liść). Na miesiąc ten mówiono także listopadnik oraz sześćświętnik.
Grudzień – nazwa ta pochodzi od grudy, czyli bryły zamarzniętej ziemi. Używano także nazw: prosień (od czasownika sijać, czyli jaśnieć), godnik (od Godów, czyli Bożego Narodzenia) oraz jadwent (od słowa adwent).
Bibliografia: Zenon Gierała Cztery pory roku w obrzędach i podaniach ludowych, Warszawa 2001.
Artykuł w całości pochodzi ze strony http://naludowo.pl/ i jest prezentowany przez Izbę Regionalną w Zielonkach w celach edukacyjnych.