W dniu 22 grudnia 2016 r. odbył się uroczysty dzień patrona Szkoły Podstawowej w Morawczynie w gminie Nowy Targ, poświęcony postaci bohaterskiej Wiktorii Baranówny.
Wiktoria Baranówna pochodziła z Zielonek koło Krakowa. Urodziła się 24 kwietnia 1910 r. Ojciec Antoni był rolnikiem. W 1924 r. ukończyła siedmioklasową Szkołę Podstawową im. Adama Mickiewicza w Krakowie. Dalszą naukę podjęła w Prywatnym Seminarium Nauczycielskim Żeńskim im. Sebaldy Munnichowej w Krakowie. Ukończyła je w 1929 r. zdając egzamin dojrzałości z wynikami: bardzo dobrym i dobrym. Później wyjechała na Podhale. Tam uczyła kolejno w kilku wsiach, m.in. Chochołowie i Długopolu. Pracę w Morawczynie, w szkole podstawowej liczącej ok. 80 dzieci, rozpoczęła – jak podaje szkolna kronika – w 1938 r.
W 1943 r. nauczycielka nawiązuje kontakt z jednym z licznych na Podhalu oddziałów partyzanckich działającym w okolicach Morawczyny, utworzonym przez pochodzącego
z Odrowąża marynarza Bolesława Duszę.
Praca konspiracyjna jedynej w Morawczynie nauczycielki nie naruszyła normalnego toku zajęć szkolnych. Wiktoria Baran na lekcjach języka polskiego, historii czy geografii przemycała wiadomości w formie dygresji lub nawet krótkich opowiadań.
Działalność Wiktorii Baran zostaje tragicznie przerwana pod koniec 1943 r. Do oddziału „Szaroty”, z którym współpracowała, wkradł się konfident – volksdeutsch ze Śląska noszący pseudonim „Czarny”. Doprowadził on do tego, że 30 listopada 1943 r. miało odbyć się zebranie organizacyjne przedstawicieli ruchu konspiracyjnego w szkole. Tego samego dnia Niemcy jechali z Nowego Targu pojmać uczestników tego spotkania w szkole w Morawczynie. Jednak zastano w jej wnętrzu tylko Baranównę, którą aresztowano i miejscową gaździnę Florentynę Plewę. Po trzech tygodniach brutalnych przesłuchań w więzieniu Gestapo w Zakopanym obie kobiety zostały skazane za działalność przeciwko Rzeszy Niemieckiej na karę śmierci.
Egzekucja obydwu kobiet odbyła się 23 grudnia 1944 r. – w dzień imienin Baranówny – w Morawczynie przed szkołą, w której mieszkała i uczyła. Ciała zostały pochowane na cmentarzu parafialnym w Klikuszowej.
W uroczystościach upamiętniających tamte tragiczne wydarzenia wzięła udział delegacja z Zielonek w strojach krakowskich, władze samorządowe gminy Zielonki reprezentowała Marzena Gadzik-Wójcik – wiceprzewodnicząca Rady Gminy Zielonki, Mariusz Zieliński – dyrektor biblioteki w Zielonkach, Bożena Nowak – dyrektor ZS w Zielonkach wraz ze szkolnym pocztem sztandarowym. Po mszy świętej odprawionej przez ks. Jana Mikołajczyka, proboszcza parafii w Klikuszowej, mieszkańcy Morawczyny i goście z Zielonek ramię w ramię złożyli biało-czerwone kwiaty pod pomnikiem w miejscu egzekucji obu kobiet i odśpiewali Rotę. Wszyscy udali się na wzruszającą akademię przygotowaną przez małych Podhalan do remizy OSP, po której odbyło się spotkanie opłatkowe krakowiaków i górali. W drodze powrotnej do Zielonek nasze delegacje mieszkańców i szkoły złożyły kwiaty na grobie Baranówny, zapaliły znicze pamięci oraz odmówiły modlitwę.
MZ
